Хүн болон төрсөн хэн бүрт байх цор ганц үнэмлэхүй эрх чөлөө бол бодол хүсэл нь.
Ийм тийм юм бодож болохгүй гэсэн хориг энэ дэлхийн хаана ч алга. Юугаа сэтгэж, юуг бодож, юу хүсэх нь таны дур ба хэрийн асуудал. Харин бодол санаа тань үг болон хэлэгдэж, үйл болон хэрэгжих нь өөр хэрэг. Угтаа хүний бодол санаа хязгааргүйд тэмүүлэх ч бодот чадал мэдэл нь хязгаартай тул харьцангуйн эрх чөлөөнд захирагдахаас аргагүй юм.
Байгалийн язгуур зарчим хүмүнд тэр чигээрээ хуулбарлагдсаны хүн дээр илрэх илрэл нь хүний мөн чанар билээ. Хүний мөн чанар гэдэг нь эцсийн эцэст байгалийн зарчмыг дагах гарцаагүй сонголт гэж ойлгогдоно. Хүссэн ч эс хүссэн ч байгалийн зарчим хүнийг өөрийн эрхгүй цаана нь удирдаж байдагт амьдралын утга учир орших. Харин хүн төрөлтөн олон “изм”-үүдийг сонгон явсаар эцэстээ нийгмийн байгууламжаа сайжруулахаасаа өмнө амьдрах орчин оршихуйгаа алдах ноцтой асуудалтай тулгарлаа.
Хүн төрөлтөн энэ олон нийгмийн байгууламжыг солихдоо сайн сайхныг цогцлоохын тусын тулд байв уу гэвэл бараг л үгүй. Мэдээж наанаа бол тийм гэсэн тайлбартай. Цаана нь бол амьдарч үлдэх, амьд байхын тулд, өөрийгөө хамгаалахын тулд өрнөсөн тэмцлийн дүнд сонгогдчихсон байдаг юм. Улс үндэстэнүүд өөрсдийгөө хамгаалах, бусдыг тэргүүлэх, үр удмаа үлдээж тэднийг хүчирхэг байлгахын тулд л төрөө байгуулж засгаа сонгож байгаа. Гэтэл манай улсын төрийн бодлого нь дэлхий нийтийн чиг хандлагыг дагах мөртлөө үндэсний хэв шинжээ алдахгүй байх, үнэт зүйлсээ даяарчлалд уусгаж устгахгүй байх, үндэсний аюулгүй байдлаа дархлах, дэлхийн чиг хандлагатай хорших өөрийн тусхай загвар замналыг бий болгох зэрэг амин чухал асуудлыг цогцлоохын төлөө тархиа шатаахын оронд засгийн гишүүдээ загнан зааварлах, хотын ажилд хошуу дүрэлцэх, урлагын тоглолт санхүүжүүлэх, гадаадад төгс ардчилалыг номлох энэ тэрийг голчлох юм. Аа нөгөө засгийн нөхөд нь нь гэвэл хэдхэн уурхай, үйлдвэр, зам, барилга барих л ажилтай. Ингээд л гүйцээ. Тэгээд бүх иргэдээ хөлсний ажилчин болгох юм гэнээ. Нийслэлийг удирддаг хүн сүрэг нь орондоо ч, орцондоо ч, хотдоо ч хоггүй байя, машинаар биш автобусаар аялая гэх мэт явах суух, цэвэрлэх угаахыг зааварлах ажилтай. УИХ нь огт хэрэгждэггүй ба хэрэгжүүлдэггүй олон хувьсагчтай хууль зохиох нэг ажилтай. Нөгөө бол сумдаа, намдаа, дүүрэгтээ, хороондоо хогны сав, цэцэрлэг, тоглоомын талбай л барьдаг хүн сүрэг юм уу хаашаа юм. Уг нь бол УИХ нь улсын цэцдүүдийн нэгдэл байж улс эх орны оюун санааны хамгаалалт болж, дархан замыг заагч алтан гадас лугаа орших ёстой баймаар байдаг. Үгүй ядахнаа хуулиа энгийнчлэн оновчтой хялбаршуулж хэрэгждэг болгохын чухлыг олж харахгүй эсрэгээр нь хязгааргүй задалж бараг хуулийг насаараа судлаад ч мэдэж хүчирхээргүй болгож цаг барж суух юм. Ийм л төр улс засаг надад харагдаад удаж байна. Ингэж харж байгаа нь надад олгосон ардчилал таны буян. Ингэж бичих эрх олгосны төлөө би ардчилалыг дэмжсээр ирсэн. Гагц бичих хэлэх эрхийн төлөө биш хамгийн гол нь дэлхий нийтээрээ энэ замруу аажим шилжсээр байгаагаас бултаж байж дараа нь хүчээр богтлуулахгүйн төлөө бас дэмжсэн. Энэ нийтлэлээр би ардчилалыг муулж МАН- ыг магтаж байгаа юм биш. Надад нам хэрэггүй. Энэ улс үндэстнийг удирдаад олныг оройлоод аваад явчих тэргүүн хэрэгтэй байна. Улс эх орноо ийм ядуу дээрээ чадуу байгаад харамсаж үнэхээр Монгол Үндэстний Алтан Ардчилалыг дархан бүтээх өөр арга зам, өөр санааг илэрхийлж байна. Угаасаа ардчилсан нийгмийн эцсийн мөн чанар нь нидэр дээрээ хүчтэй нь хүчгүйгээ гэсэн байгалийн зарчимтай яг адил хэрнээ бидэр дээрээ хүмүүнлэг энэрэнгүй дүрээр үйлчилнэ.
Ардчилсан нийгэмд хүн бүр тэгш эрхтэй байх агаад зөвхөн хэн хичээнэ тэр амьдарч чадах чадвартай байна гэдгээрээ байгалийн зарчимтай шууд нийцэж байна. Харин амьдрахын төлөө биш тэжээлгэхийн төлөөх хүн сүргийг ардчилал энэрч асарч явдаг нь байгалийн хуулийн эсрэг. Тиймдээ ч өнөөдөр дэлхий нийтээр хямарч байна. Гэвч тэдгээр хүн сүргээ тэжээж байхгүй бол тоо толгой нь олширвол эргээд тэжээгчээ нухна. Хүн тэжээвэл толгой цусдана гэдэг тэр. Энэ мэт мэдээжийн юмыг дурдахын учир нь байгалийн зарчмыг хэрхэн энэ нийгмийн байгууламжид суулгах тухай асуудал юм. Ардчилсан нийгмийн гол алдаа нь дэлхий нийтийн эдийн засгийн гүн хямралыг төрүүлдэг “изм” гэдгээ мэддэггүйнх. Энэ хямрал хэрэв нэг тэсэрвэл дэлхий даяар эмх замбараагүй байдал садарч төсөөллөөс ч хэцүү байдал үүсэх магадлалтай. Тодорхой нөхцөл байдлыг бусад улс орнууд мэдэхийн дээдээр мэдэж батлан хамгаалахдаа биш бараг нухчин дарахад зориулан цэргийн ба зэвсгийн нөөц хөрөнгө оруулалтаа бууруулалгүй байна. Ардчилсан нийгмийн хямралын шалтгаан нь хязгааргүй баялаг бүтээх, хязгааргүй эрх мэдэлтэй байх шуналыг тэтгэдэгтээ юм. Орчлон ертөнцөд хязгааргүй юм гэвэл зөвхөн идеал юм л байх боломжтой харин материаллаг зүйл бүхэн хягаартай. Өөрөөр хэлбэл оюун санааны сэтгэл зүрхний амьдрал хязгааргүйд тэмүүлэх боломжтой ч эдлэж хэрэглэх материаллаг баялагыг бүтээх ямагт хязгаартай.
Ардчилалын хувь заяа яах вэ гэдэг нууц байна. Гэхдээ таамаг тооцоо байж л байгаа. Байлгүй ч яахав. Дэлхийн нөөц шавхагдаж байна. Хүний амьдрах онцгой нөхцөл болох ус, агаар, байгаль амьтад сүйрч байна. Энэ бүхнийг зогсоох, ардчилалын хямралыг арилгах аргыг дэлхий нийтээр хайсаар бэдэрсээр л байна. Мэдээж хямарчихгүйн тулд санал бодол солилцож хуралдаж зөвлөлдөж байгаа нь Давосын чуулган.
Шийд ч алга, арга ч алга, олигтой санал санаачлага ч ядаж гарахгүй байна. Тэгнэ л дэ. Өдөр тутам өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээг хангахын тулд зөвхөн ганцхан нөөц болох дэлхийгээ ухаж барж байна. Амьд байх байгалийн зарчим үйлчилж байгаа хойно ухахаас өөр аргагүй. Харин ухахаас өөр арга байхгүй нь угтаа техник технологийнх нь боломжыг бүрдүүлсэн ШУ-ны нээлтийн мэдлэгийн түвшний хүрсэн хязгаар. Бүх ололт амжилт, хөгжил давшил, арга чарга нь нээлтийн эрхэнд түүний хүрээнд.
Уг нь ухаж шатаахаас өөр аргыг олж илрүүлэх нь боловсрол олгохын утга учир ба ШУ-ны зорилт. Улс орон бүр л ШУ-ны хөгжил давшилд зориулан хөрөнгө, шагнал гаргаж байгаа ч шинэ нээлт тэр бүр гарахгүй л дээ. Манай улс ШУ-ны хөгжилд хөрөнгөө нарийлах нь угтаа Монгол хүн ШУ-ны салбарт явцгүйдээ гэж төр засаг нь өөрөө үзэж байгаагийн баталгаа юм шиг. Гэтэл өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа хүний хэрэгцээ мөн төдий хэмжээгээр багасан дуусч буй дэлхийн нөөцийг огт тооцолгүйгээр спорт урлаг цэнгүүний зардалд асар их хэмжээний хөрөнгө зарж байгаа нь нэг талаараа ардчилсан нийгэм гэдэг ард түмэнд таалагдахгүй бол сонгогдохгүйн аргагүйдэл байж болох. Боловсролыг бус тэр тусмаа биеийн хөгжлийн хөрөнгө оруулалтыг хэт илүү үзэж буй нь залуу үеийг тэр чигээрээ боловсролын тэвчээргүй бие бялдрын тэвчээрийг илүүд үзэхэд уриалж байна. Энэ улс орны эцсийн найдвар ба мөн Алтан Ардчилалын эхний зөв алхам бол цэвэр оюуны өндөр боловсролтой иргэдийг төрүүлэхэд спорт урлаг соёлын хөрөнгө оруулалттайгаа дүйцэхээр хөрөнгө үрж зарж байх явдал. Спорт баялаг нэг их бүтээхгүй. Энэ бол дайн дажингүй үеийн энхийн тулалдаан. Цаана нь мөн л мөнөөх байгалийн хууль өдөөгөөд л түүнийгээ дарж байгаа нь тэр юм. Соёл урлаг, утга зохиол хүмүний боловсролд, сэтгэл ухамсарт сайн сайхнаар нөлөөлсөөр сайнаар хандах хүмүүжил олгож байгаа ч хангалтгүйн учир шалтгаан нь орчлонгийн үнэнийг нэг мөр баттай хэлэхэд бус олон бодгалуудын дотоод хувь хүний хийсвэрлэлээр илрэх тул хоорондоо мөнхийн зөрчилтэй. Мөн л эцсийн дүндээ хүнийг хувааж талцахад хүргэдэг. Шашин шүтлэг хүний ариун явдалыг сануулж, муу сэтгэлийг арилгаж аливаад асар гүн гүнзгий хандаж сургасаар байгаа ч хэт олон шашны үзлийн зөрчилдөөн хүн төрөлтнийг хувааж улмаар хүний ертөнцийг засах бус харгалдуулан хагаралдуулах нь байнга. Эдгээр арга замууын аль аль орших жамтай ч оройлох найдвар байхгүй гэдгийг шууд хэлье.
Тэхээр эцсийн ганц найдвар бол Ертөнцийн төгс онол, Бүх юмсын онол, Тэнгэрийн бошиг, Бурханы санааг мэдэх явдал юм. Анализын анализын тухай ойлголт. Өөрөөр хэлбэл хүний оюуны хязгаараас давсан ололтын тухай, орчлон ертөнцийг бүхэлд нь онож тайлбарлах танин мэдэхүйн цоо шинэ байгалийн зарчмын тухай хэлж байна. Энэ чин үнэн дор аяндаа хүний ертөнцөд буй шашин ч, төр засаг ч, урлаг ч, өнөөгийн ШУ-ны бүх ололт амжилт ч, ер хүн төрөлтний хураасан хуримтлуулсан бүхэн нэгдэн нийлэх тухай ярьж байна. Энэ бүх нэгдлийг ШУ-ны жирийн нээлт хангахгүй жирийн хүн ч хийхгүй. Учир нь хүний ой ухаан хязгаартай. Заавал биднээс дээгүүр оюун санаа оролцож байж цаг хугацааны торгон заагт илэрдэг гэмээр юм. Гэвч оршихуйн жамыг таньж, ёсыг бүтээж, төрийг босгохыг хүн төрөлтнөөс шаардаж буйгаараа хүний оролцоо зайлшгүй чухал. Хүн төрөлтөнд сорилт тулгарсан бөгөөд биднээс авч буй шүүлэг нь хүн бүрт хамаарна. Улс орнуудад энэ талын судалгаа хийгдэж байгаа ч онолын физик гэсэн нэрээр хэлж заншсан. Гэхдээ яг онолын бус ихэвчлэн туршилтын физик үйл ажиллагаа явуулж байна. Туршилтаар туршилтын үр дүнг алдаатай хэмжиж авах ба түүн дээрээ үндэслэн орчлонд буй хувирашгүй тогтмолуудыг ойролцоогоор мэдэж авах юм. Гэтэл туршилтыг материйн протон, нейтроны түвшинд тавих нь асар өртөг зардалтайгаас гадна нөгөөтэйгүүр эгэл бөөмсийн задралаар эгэл бөөмсийн үүтгэгчийг олно гэдэг бүтэлгүй оролдлого. Олон янзын онол байгаа ч аль нь ч эгэл бөөмсийг хэрхэн үүтгэж байгааг тайлбарлаж чадахгүй байгаа нь угтаа дээд оюун санааны таалалд нийцээгүйнх ч байж болох шүү дээ. Тайлбарлаж чадахгүй байгаа учир туршилтаар тогтоох гэж асар их цаг хөрөнгө зарлагдаж осолтой туршилт тавьсаар л байна. Нөгөө талаар туршилтын физикээс гадна хэт эзотеркжсэн ШУ-ны чиглэлүүд мөн л орчлон ертөнцийг тайлбарлах оролдлого хийсээр байна. Бүтээсэн арга зам мөрийг үгээр батлана гэхээр ёстой юуг яаж ойлгох, ойлгуулахыг хэлэхийн бүү мэд. Гэвч бид аль алинийг нь ор тас үгүйсгэхгүй ч асуудлын голыг энд бид өөрөөр авч үзэх юм. Онолын физикийн зорилго нь орчлон ертөнцийн нэгдсэн орны онолыг туршилтаар бус эсвэл шашны үг номлолоор бус харин цэвэр математик тэгштгэлээр харуулах үзүүлэх батлах нотлох явдал.
Ямар математик байна, тийм физик оршино. Өөрөөр хэлбэл байгалийн зарчим яаж үйлчилнэ тэр зарчмыг дагана гэсэн үг. Ийм л ертөнц оршин байгааг бид харсаар байтал харж мэдэрч байгаа тул зөвхөн ийм байхаар бүтээсэн олон бус ганцхан үнэн зам буюу монголоор жамыг таних ёстой. Тэр зам, жамыг мэдэхийг хүсэх нь хүний хувьд оюуных нь хязгаар бөгөөд хүн төрөлтний хүрч болох эцсийн үнэмлэхүй мэдлэг бөгөөд мэдсэнээрээ сэтгэл оюунаа удирдан амьдарч үлдэх хууль болно. Үүнийг Супернэгдлийн онол гэнэ. Хүн төрөлтөн дэлхийг аврах юм яриад байх юм. Болж л байна л даа гэхдээ өөрийгөө аварч үлдэхээ эхлээд бодмоор юм. Хүнтэй хүнгүй дэлхий эргэнэ. Бохирдсон ч шимэгч хувалз нь устахаар дэлхий сэргэдэгээрээ сэргээд эргэдэгээрээ эргэнэ за. Амьдарч үлдэхийн тулд Бэсүд Ч. Эрдэнийн нээсэн Супернэгдлийн онолыг сурцгаа судалцгааааа.
Нийтлэлч Тайхар
