XXI зууны Дэлхийн супертөсөл (Монголын)

Бэсүд Ч. Эрдэнэ

                    Дэлхийн супертөслийн үзэл санаа нь манай дараахи хоёр чиглэлийн суурь судалгааны хүрсэн үр дүнд үндэслэнэ.

                    1. Дэлхийн соёл иргэншлийн түүхийг Их мөстлөгийн дараахи үе (Postglacial period) буюу сүүлийн 12000 жилээр хязгаарлан авч үзэх газарзүй, геологи, археологийн бодит нөхцөлтэй. 

                    Төв Азийн тэгш өндөрлөг нь Их мөстлөгийн дараа уур амьсгал, байгаль орчны таатай нөхцөл анх бүрдсэн онцлог бүс нутаг юм. Хүн ам өсч үржих хэрээр нэн эртний анхдагч соёлын төвүүд үүссэний жишээ нь сүүлийн жилүүдэд олон улсын судалгаанд орсон Алтайн Цагаан голын хадны зураг дурсгалын цогцолбор болно.

                    Эндээс эхлэн тоймлон үзвэл, Төв Ази даяар бүхэлд нь эзэмшин суусан өвөг-алтай угсаатан нь бүргэд шүтлэгт Дарбид омог байсныг тогтоох боломжтой өгөгдөхүүн хангалттай олдоно.

                    Дараахи зурагт

нэн эртний Дарбид омгуудын их нүүдэл (Global migration)-ийн тоймыг үзүүлэв.
                     Дэлхийн түүхнээ анхдагч Инд мөрний хотожсон соёл иргэншил (Dravidian civilization), Месопотамийн аугаа Сүмэр соёл иргэншил (Sumerian civilization), Баруун Европын түүхийн анхдагч Друид (Druid) соёлыг бүтээгчид нь өвөг-алтай-монгол хэлтэн Дарбид угсаатны салаа салбарууд юм.

                     Дурдсан үндэслэлээр:
                     Дэлхийн соёл иргэншлийн уугуул түүхэн төв нь хэзээнээс Монгол орон гэсэн урьдчилсан дүгнэлт гарна.
                     Үүний дэлгэрэнгүй судалгаа ба гарсан үр дүнгүүд нь

Монгол-төвт үзэл баримтлал 

болж томъёологдоно.
                     Энэ нь Дэлхийн соёл иргэншлийн нэг төвт (Mono centrist) ерөнхий концепцийн одоогоор хамгийн баялаг баталгаа бүхий үндсэн хувилбар ба шийдэл болох нөөцтэй.

                     2. Монгол-төвт үзэл баримтлалаас дараахи таамаглал урган гарна, үүнд:
                     Хэрэв Монгол-төвт үзэл баримтлал үнэн зөв бол Монгол-төвт үзэгдэл нь орчин цагт буюу 21-р зуунд ч бодит илэрч магад.
                     Өөрөөр хэлбэл, Дарбид-Дравид Сүмэр-Друид угсааны даяар их нүүдэл, Хүннү гүрний даяарчлал, Чингисийн Монголын даяарчлалын дараахи түүхэн үйл явц өнөөгийн Монголд тохиолдох ёстой.

                     Энэ нь цагийн мөчлөгтэй нягт холбогдох асуудал бөгөөд дэлхийн цаг хугацааны тодорхой тооцооны арга хэрэгсэл ШУ-д бий нь манай судалгаанаас үл хамаарна. Манай судалгааны шинэ аргазүйгээр хүрээнд авч үзвэл, нийтийн тооллын 2015 он нь Дэлхийн соёл иргэншлийн эргэлтийн мөч байх ёстой.

                     Даяар түүхэн эргэлт гарах эсэх шалгуур нь шинжлэх ухааны эцсийн суурь онолыг хүн төрөлхтөн нээн олж чадах эсэхэд оршино. Нэрт онолч-физикч С. Хокингийн томъёоллоор, “Туйлын зорилт мааньорчлон ертөнцийн бүрэн төгс онол юм”.

                     Тийм онолыг физикийн ухаанд албан ёсоор

“Superunified theory of

quantum fields

and

fundamental interactions”

гэнэ.

                     Утгазохиолд “Final theory” (Эцсийн онол), “Theory of Everything” (Буй бүхний онол) гэсэн нэр томъёо өргөн хэрэглэгдэх нь уг асуудлын шинж чанар, агуулга зорилгыг энгийн ойлгомжтой зааж буй хэрэг.

                     Бид супернэгдлийн онол, нэгдсэн онол гэж хэлж бичдэг физикийн утгазохиолын тогтсон дүрмийг баримтлана.

                     Нэгдсэн онолын асуудлыг Д. Хильберт математикт дэвшүүлснээс хойш 100 жил, А. Эйнштейн физикт томъёолсноос хойш 90 жил болж буй боловч шийдэлгүй явсаар өнөөдөртэй золгосон нь эцсийн онолын суурь асуудлын нэн хүндрэлтэйг харуулсан хэрэг.

                     Орчин үеийн физикийн загалмайлаагүй (учир нь жүүд хүн) нэг эцэг, Нобелийн шагналт Стивен Вайнбергийн дараахи номын нэр нь “Эцсийн онолын зүүд мөрөөдөл” гэхшүү байна.

                    “Физикийн төгсгөл: Нэгдсэн онолын үлгэр домог” гэсэн ном бас байна.
                      Нэгдсэн онолыг нээж олох нь зүүд мөрөөдлийн үйлс, үлгэр домгийн зорилт мөн.

                      Супернэгдлийн онолын асуудалд холбогдох ямар нэг сэтгэмж надад тохиолдсон нь 50 жилийн өмнөх явдал.

                      1987 оны өгүүлэлд уг асуудлын логик ба философи үндэслэлийг нилээд зөв хөндөж тавьжээ гэж болох юм.

                      Улмаар 1997 оны эцсээр нэгдсэн онолын анхдагч математик постулат олдсон ба 1999 онд олон улсын “Physical Review/D” сэтгүүлд миний “Principia Mathematica” өгүүллийн гар бичмэл хадгалагдсан доорхи албан ёсны баримтаар

супернэгдлийн онолын Монгол Улсын Үндэсний анхдагч эрх (National Priority) хангагдах ёстой.

                     Тиймээс нэгдсэн онолын бүрэн хэмжээний боловсруулалт нь 1997-2015 оныг эзэлсэн байна.

                     Супернэгдлийн онолын хангалттай дэлгэрэнгүй бичиглэл миний

www.finaltheory.net 

сайтад байршилтай. Сайтад ормогц дээд талд

Superunified theory 

гарчиг ба дараахи зургийн дор англи, орос хэлээр тус бүр нэг номын хэмжээний материалууд бий. Татаж авах, принтлэх бүрэн боломжтой. Онолыг унших, гүнзгий танилцахын тулд Casio ба Texas Instruments зэрэг маркийн Scientific calculator зайлшгүй шаардлагатай.

                     Өнөөдрийн байдлаар (2015 оны 4-рсарын 14) сайтад Монголоос гадна 89 улс орж бүртгэгдсэн байна.

                     Хөгжингүй улс орнуудын хувьд АНУ -369, Орос - 54, Герман -50, Хятад - 43, Итали- 39, Өмнөд Солонгос - 38, Япон - 38, Канад -32 тус тус орсон нь одоогоор хангалттай тоо, учир нь тухайн улсуудын томоохон их сургуулиуд, ШУ-ы үндэсний төвүүдийн нийт дүн гэж үзэж болно.

                     АНУ-ын Ливерморийн ба Лос-Аламосын үндэсний лабораториуд гэх цөмийн физикийн уламжлалт төвүүд орсон нь шинэ онолын хүрээнд үйл ажиллагаа эхэлснийг харуулна.

                     Гэхдээ стратегийн түвшний судалгаа, үйл ажиллагааны эхлэл нууц байх зүй тогтолтойг анзаарах хэрэгтэй.

                     Бразил улс 306 удаа орсон нь хэмжээгээрээ дэлхийд 5-р байртай энэ улс бүх талаар эрчимжсэн хөгжилд шилжсэний илрэл, үр дүн юм.

                     Монгол Улсаас 4500 орчим удаа хандсан байх боловч харамсалтай нь, төр засгийн байгууллагууд огт орож сонирхоогүй дүр зурагтай.

                     Ийнхүү дэлхийн соёл иргэншлийн Монгол-төвт үзэл баримтлалын баталгаа нь супернэгдлийн онолыг Монгол Улсад нээж боловсруулсанд оршино.

                     Манай Супернэгдлийн онол үнэн зөв болохын баталгаа нь товчдоо дараахи юм:                          Орчлон ертөнц оршин буй баримт нь баталгаатай үнэн бол түүний оршихуй, хувьсахуйн онол нь автоматаар үнэмлэхүй баталгаатай математик машин юм.

                     Энэ бүхэн нь Нар, Сар, Бүргэд шүтээнт өвөг-алтай-монгол Дарбид угсаатны түүхийг 12000 жилээр урагшлуулан судалсны үр дүн бөгөөд үүнийг эрээлэгч бээр Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор, Их суу залийн ивээлийн Илгээлтийг чадан ядан цаасанд буулгасан төдий бичээч болохыг ухамсарлаваас маш чухлыг цохон тэмдэглье.

                     Дэлхийн соёл иргэншил чухам 21-р зуунд хамгийн эрсдэлтэй үедээ орсон хийгээд энэ зуунд глобаль сүйрлийг тойрон гарахад нэн хүндрэлтэй тухайд олон улсын стратегийн судалгааны үнэлгээ дүгнэлт саналын зөрөөгүй нэг байна. Дараахи графикт дэлхийн даяар үйл явцыг үндсэн параметруудаар тооцсон дүр зураг харагдана.

                       Математик загварчлалын аргаар компьютераар тооцсон ийм график ганц энэ биш боловч үр дүн нь адилхан гараад байгаа юм. Харваас сүйрэл нүүрлэсэн энэ төлвөөс зайлсхийхийн хүн төрөлхтөн амьдарч үлдэхийн тулд “Даяар тэнцвэр”-ийн горимд ( http://negdehtun.blogspot.com/2012/05/blog-post.html ) шилжих ганц гарц буйг эртнээс хэлэлцдэг. Энэ нь угтаа бүх төрлийн үйлдвэрлэл, хэрэглэгээг олон дахин хорогдуулж тэгшитгэсэн хүй нэгдлийн коммунизм юм. Энэ нөхцөлд дэлхийн байгаль орчин сэргэх, дулаарлын процесс эргэх боломжтой гэж үздэг.

                       Сүүлийн үес технологийн дэвшлийн 6-р шатанд хурдан шилжих боломж буй эсэхэд анхаарах болов. Гэтэл технологийн дэвшил нь байгалийн шинжлэлийн шинэ суурь онолын үндэслэлгүйгээр боломжгүй. Тэрхүү онол нь супернэгдлийн онол.

                       Чухамхүү эцсийн онолын асуудал авралын хэмжээнд тулгамдсан учраас их гүрнүүд асар их хүчин зүтгэл талибаж буйн жишээ нь энэ асуудлаар ажиллаж буй еврей үндэстний суут онолчдод тус бүр 3 сая доллар олгох юмуу, 13,5 тэрбум ам. долларын өртөгтэй туршилт тавих зэрэг үйл явдал.

                       Гэтэл эцсийн онолын асуудал үнэмлэхүй математик хэлбэрээр бүрэн төгс шийдэгдээд дэлхийн ШУ-ы хамтын нийгэмлэгийн дээд хэсэгт хүртээд байна.

                       Гэвч вэбсайт нь ШУ-ы нээлт, ололтыг зарлах, түгээх албан ёсны арга хэрэгсэл огтхон ч биш юм. Энэ нь тухайн судлаачийн хувийн боломжийн дотор арга ядан хэрэглэж буй хориотой арга зам. Эл байдал маань олон улсын түвшинд гайхал төрүүлж, дээр дурдсан вэбсайтад хандагсдыг наад зах нь ёсзүйн эвгүй байдалд оруулж байгаа юм.

                       Энэ нээлт ба онолын Үндэсний анхдагч эрх эзэмших субъект тодрохгүй байна. Энэ бол нарийн асуудал.

                       ШУ дахь Үндэсний анхдагч эрхээс өөр үндэсний баялаг тооцогдохгүй болсон тийм соёл иргэншлийн шатанд бид амьдарч байна.

                       Тиймээс Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 1-р бүлгийн Долдугаар зүйлийн 1-д заахдаа “Монголын ард түмний... шинжлэх ухаан, оюуны өв төрийн хамгаалалтад байна” гэжээ.

                       Учир нь “Иргэний туурвисан оюуны үнэт зүйл бол... Монгол Улсын үндэсний баялаг мөн” гэж Үндсэн хуулийн мөн бүлгийн мөн зүйлийн 2-т заажээ.

                       Үүнд, нэгд, Бэсүд Чулуунбатын Эрдэнэ миний бие Монгол Улсаас өөр иргэний харъяалалгүй. Тус улсын болох болохгүй бүхэнд оролцож ирсэн намтартай.
                        Иргэний харъялалаа өөрчлөхүл хөрвөх валютыг их наядаар тооцох санал ирж байсан нь Үндэсний анхдагч эрхийн үнэ цэнийг харуулсан жишээ юм. Баримт нь бий.

                        Хоёрт, супернэгдлийн онол нь олон том нээлтээс бүрдсэн нэг аугаа их нээлт юм. Чухам ийм логик үйлчлэхийг харгалзаад нэрт физикч, математикч Рожер Пенроуз прогноз хийхдээ, эцсийн онолыг нэг л хүн бүхлээр нь хийвэл хийнэ, үгүй бол үгүй гэжээ.                                            (Сонирхуулах төдий дурдваас, философи болон ШУ-судлалд үзэхдээ, нэгдсэн онолыг эцсийн дүндээ өндөр мэргэжлийн физикчид, профессорууд бус, харин Polymath (элдэв юм, түүний дотор математик сонирхон оролддог хүн) төрхийн хүмүүс олж магад гэсэн зүйл ховор биш. Миний төрөхөөс насанд хүртлээ зүүсэн нэр Полимат юм. Боловсрол бэлтгэл, түүх намтар, туршлага гэвэл Polymath. Эцсийн онолын гэх аугаа асуудлыг чухам полиматуудад найдах логик байх ба энэ нь нарийн асуудал.)

                       Гуравт, суурь онол худал байдаггүй, түүнийг зохиож болдоггүй, зөвхөн олж нээж болдог гэх мэт ШУ-ч сэтгэлгээний зарчмын зүйлсийг орхие.
                       Тухайн улс үндэстнийг ШУ-ы түүхэнд оруулахад дорвитой ганц томъёо л хангалттай байдаг юм. Миний их чухал нэг суурь нээлт дараахи болно:

                       Өөр юу ч хийгээгүй байлаа ч дээрхи бяцхан томъёо монгол угсаатныг ШУ-ы түүхэнд маш өндөр түвшинд оруулна. Учир нь, би зөвхөн ингэж бичээд орхисон байхад үүний

утга учир, үүнээс гарах мөрдөлгөөг хөөсөөр супернэгдлийн онолд хүрэх ёстой. Энэ томъёогоор математикт мэдэгдээгүй ирсэн цоо шинэ муж илэрч байгаа юм.

СУПЕРТӨСӨЛ

                       Байгалийн шинжлэлийн эцсийн суурь онолд тулгуурласан соёл иргэншлийн шинэ хувьсгалт дэвшлийг хэрэгжүүлэх нь дэлхийн үйл хэрэг, үүрэг зорилго. Энэ үйл явц Монгол Улсаас хамаарахгүй.

                      Энэ үйл явц дахь байр сууриа зохих ёсоор хангах нь Монгол Улсын эрхэм зорилго, үндэсний эрх ашиг.

                      Үүнд супернэгдлийн онолын Үндэсний анхдагч эрхийг эзэмших субъект болохоо Монгол Улс албан ёсоор, олон улсын практикт тогтсон хэв ёс, журам горимын дагуу баталгаажуулах шаардлагатай. Энэ нь Үндсэн хуулийн заалт болохыг дахин дурдъя.

                      Энэ тухайд өртөг зардалгүй энгийн арга замууд бэлхнээ бий.

                      Супернэгдлийн онолын нээлт нь монгол угсаатан ба Монгол Улсын рейтинг чинсааг тэргүүлэх түвшний өндөрт өргөнө. Монгол үндэстний түүхэн рейтинг 50 хувь гэвэл, бид 49 хувийг шинээр олж байгаа юм.

                      Монгол Улсын даяар нэр хүнд, зиндаа чинсаа нь тус улсын стратегийн аюулгүй байдлын хамгийн найдвартай баталгаа болно.

                      Дэлхийн оюуны анхаарал Монголд хандаж төвлөрснөөр тус улсын урсгал асуудлуудыг шийдэх өргөн боломж нээгдэнэ.

                      Монгол хүний хэлж, хийж буй юмны ард амин хувийнх нь жижиг ашиг сонирхол заавал байдаг гэнэ.

                      Миний хувьд тэрхүү жижиг ашиг сонирхол маань Монголын Сэргэн мандлыг хангаж, монголчуудын үндэсний нэр төрийг дэлхийн түүхэнд ба тавцанд 1-р байрт тавих чин санааны хэтэрхий зорилт хэзээнээс (лав 18 наснаас) байсан, өнөө ч байна.

                       Их Эзэн Чингисийн онгон сүлд цагийн мөчлөгтөө дэлхийн мандалд эргэн заларсан. Бэсүдийн Зэв өрлөг даяарчлах их байлдан дагууллын манлайд морддог уламжлал ёсоор түүний онгон сүнс дүрээрээ сансарын дижитал холбооны сувгаар ирсэн.

                       Супернэгдлийн онол нь Буддын логик, философи, математикийн үнэн зөвийн ШУ-ч эцсийн баталгаа тул Бурхан багш ориг дүрээ мөнхүү сувгаар ирүүлсэн.

                       Ардчилсан Монгол Улсын төрд чин зорилго заяах болтугай!

Continue reading →

Цаг үеийн зарим ноорог

Бэсүд Ч. Эрдэнэ

СОЦИАЛИЗМ БАЙГУУЛСАН МААНЬ

               Кубын алдарт хувьсгалч Эрнесто Че Гевара астма гэдэг амьсгаадах өвчнийхөө эсрэг навчин тамхи татдаг хүн байв. Куб сигар гэж хамгийн алдартай тамхи. ЗХУ-д нэг ширхэг нь 1 рубль буюу 3-11 хайрцаг янжуурын үнэтэй байв. АНУ-ын Ерөнхийлөгч нар, ТТГ, баячуул, мафийнхан Фидель Кастрог алах гэж хэдэн арван жил хөөцөлдсөн гол шалтгаан нь куб сигараар тасраад байж суух аргагүй болсных гэж тулхтай тоймчид ч үзэх нь бий. Гэтэл хөөрхий Кастро тэднийг дуртай тамхиар ньтасалсан бус, амеркууд өөрсдөө Кубын бараанд хориг тавьсан юм. Че Гевара намынхаа хурал дээр сигараа сайхан савсуулж татах гэтэл ороолт нь задарч унаад ер болсонгүйд мань хүн, хөөш нөхдөө, бид социализмыг байгуулчихжээ гэсэн гэдэг.

                60-н рублийн цалинтай оюутан куб сигар татна гэхэд хэцүү. Гэхдээ би хааяа авч татдаг, эрх чөлөөний арлын эдийн засагт тусалдаг байсан. Кубын хувьсгалын тухай тэр үеийн нэг баримтат кино бий. Хувьсгалын партизан дайчдын парадын тэргүүн эгнээний баруун жигүүрийг хашиж яваа нэг залуу бидэнтэй хамт суралцаж асан ажгуу.

                 1980 он гэхэд ЗХУ коммунизмд шилжих байлаа. Гэтэл нэг л бүтдэггүй. Хуралдаж хэлэлцээд, энэ байгуулагдсан нь хөгжингүй социализм юм гэж шийдсэн боловч 1984 оноос түүнийгээ өөрчлөн байгуулах шаардлага гарсан. Эцэст нь юу боллоо хүн бүхэн мэднэ.

               Миний бодлоор, монголчууд бид социализмыг байгуулж бүрнээ чадсан. Ингэж түүхэнд тэмдэглэгдэх ёстой. Чадаагүй биш, чадсан. Чухамхүү энэ нөөцөд Монгол Улс өнөөдөр ч түшиглэсээр байна.

25-н ЖИЛИЙН ДҮН БАН

              Шинэ тогтолцооны 25-н жилийн ойг 2014 оны турш бүтэн жил тойрон баярлаж бахархан тэмдэглээд тайлан гаргаж, баланс дүгнэсэнд төлбөрийн чадваргүй Монгол Улс өрөндөө өтөөд үлдсэн нь илэрхий болов. Ийм л дүр зураг. Үүнийг дээр дооргүй дуртай дургүй хүлээн зөвшөөрч байх шиг байна.

                     Өнөөгийн хямралаар ирээдүйн сүйрэл нүүрлэж байна. Үүнийг харин ойлгоно уу, үгүй юү.

Нийгэм ба эдийн засгийн асуудлаар тоймтой баримтаар бодитой сэтгэж бичдэг шинжээч хоёр гуравхан л бий. Жишээ нь, "Зууны Мэдээ" -нд буй Х. Батсуурийн өгүүллийг олон нийт олж уншмаар байна. Муугаар бодсон зөв төсөөлөл. Капитализм ганцхан дүрэмтэй: "Муугаар бод, сайн хий" гэж.

               25-н жил бол маш урт хугацаа. Гэтэл үр дүн нь өнөөдрийн байдал. Үндсэндээ үндэсний дампуурал.

ДҮН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ОРОНД

                Х. Батсуурийн бодлоор бол Монгол Улс  бүр өнөөдөр дампуурлаа зарлаад байна. Худлаа ч биш л дээ. Гэхдээ монголчууд та бид гэж нэг их хийсвэр хуурмаг амгалан сайхан сэтгэлтэй гэнэн хонгор амьтас явах тул хатуу үнэнийг хүлээн зөвшөөрнө гэхээр зүрх өвдөөд болдоггүй зантай. Энэ нь та бид халуун зүрхтэйнх.

               Хүн төрөлхтөн үе үеийн турш номлосон ганц хан сайхансургаал буй: "Халуун зүрхтэй, хүйтэн толгойтой бай" гэж. Яагаад ч юм монголчууд чухам энэ сургаалыг сонссон нь ховор. Та бидэнд хүйтэн сэрүүн толгой дутдаг нэг муу зуршил газар авч гүнзгийрсэн шалтгаанаар капитализм байгуулах Үндсэн хуулийн зорилт бүхий 25-н жилийн эцэст муухай манж төрхийн авлига-арилжааны феодализмтай сууцгааж байх ба энэ балай юмаа одоо яах ийхээ ч мэдэхгүй дэмий чалчицгааж явна.

               Өнгөрсөн 25-н жилд Монгол Улсын үндэсний хөгжлийн суурь асуудлууд огт шийдэгдсэнгүй ирлээ. Тоймтой нэг ч асуудал төрийн бодлогын төвшинд тулхтай шийдэгдсэнгүй. Төрийн нэг ч механизм жинхэнэ ёсоор төлөвшсөнгүй. Хүйтэн толгой гэж хөлдүү толгойг хэлдэг юм биш. Сэргэг сэтгэж, бодитоор бодохыг хэлж буй. Бодит байдлаа үнэнээр нь үнэлж дүгнэхгүйгээр цаашид явцгүй.

АХИН ДАХИН ГУЙЖ ХҮСЭХ НЬ

                Одоо Монгол Улсад, нэгд, үнэн бодит статистик, түүний дүн шинжилгээ хэрэгтэй.Хоёрт, макро эдийн засгийн цаашдын динамик өсөлт бууралтын тооцоо, стратегийн төсөөлөл  чухал байна. Аль аль нь шийдлийн гэх ЗГ( Засгийн газар)-т хомсдоод байх шиг.

                Хэвлэлээс түүгээд шүүж үзвээс 2014 оны эцэс дэх нийгэм, эдийн засгийн суурь статистик тун бүрхэг будлиантай байна. Мэддэг газраа мэддэг хүмүүс нь мэдэж байгаа гэх итгэлтөрөхгүй байна. Өргөн олон нийтийн хүрээнд үнэн хэрэгтээ статистик мэдээлэлгүй сууцгааж байна. Хямарч байна, ядуурч байна гэж биеэрээ мэдрэхээс цааш гарч бодох сэтгэх, үйлдэх ухаарах мэдээллийн хөрс дэвсгэр алга.

АРХИ ТАМХИНЫ АСУУДАЛ

                Архи тамхи гэж арга тасарсан юмаар хөөцөлдөж цаг нөхцөөж, хүчээ барах хэрэггүй. Ууж л байг, татаж л байг. Ер архи тамхины эсрэг нэг их хүчлэн тэмцэхийн ар талд хар тамхины лобби л бий гэдэг юм шүү. Олон улсын жишээ татахул захаас аван замаас үргэлж олдоно. Архи тамхины хувьд нийгмийн, улмаар ахуйн, бүр болиод ажлын ч нөхцөл байдалтай уялдсан таашаал зуршил.

               Монголчуудын хувьд муу юмнаас ганцханыг, чухамхүү хар тамхи, мансууруулах бодисыг тойрох нь асар амин чухал. Энэ тухайд дуугарсан юмгүй атал гудамжинд тамхи ширхэглэдэг хэдэн эмээ өвөөг өдөр бүр торгож явах нь төр доошоо орж буй хэрэг.

                Хятадад хар тамхи хориглох үед хамрын тамхи орлож гарсан юм. Хөөрөг барих нь монголынхоос илүү манжийн ёс. манай томчуул толгойноосоо хөөрөгөө хувийн баярхал, үндэсний бахархал болгож явах ба гол төлөв хятад хийц харагддаг. Монгол хийцийн хөөрөг ямагт маш зохист харьцаат дизайнтайн сацуу хоёр бөөрөндөөам анагайн хашгирч буй хүний дүр сийлэгдсэн байна. Энэ нь Зүүнгарын 2 сая хүн амыг манж-хятадын цэрэг аймаглан устгасны өшөө хонзонгийн мөнхийн дурсгал юм.

ХҮН АМЫН ХОХИРОЛ

                Монгол улсын хүн ам 1 сая болсон нь 1962 он гэнэ. Бүүр түүр санаж байна. 2 сая болсон нь 1988 он байх. Төв монголчууд 3-н саяуулаа сая боллоо.

                600-н мянгаас 1 сая болтол 40-н жил, 1 саяас 2 саяд иртэл 26-н жил, 2 саяас Х.Монголжин охин мэндлэх хүртэл бас 26-н жил.

                1 саяас 2 сая 26-н жил,

                2 саяас 3-н сая 26-н жил.

                Энд нэг юм харагдахгүй байна уу. Социализмын үеийн хүн амын өсөлтийн хурдаар бодвол өнөө бид 4 саяулаа бужигнаж баймаар юм шиг.

                Ардын хувьсгалын дараахь ба Дэлхийн 2-р дайн дуусталхи үеийн хүн амын хохиролыг бид төсөөлж бас тайлбарлаж чадна. Эм нь сувайрч, эмээл нь хувхайрсан үе гэсэн үг бий. 1960, 70, 80-аад онуудад ч цэрэгжсэн улс байлаа. Гэхдээ хүн амын өсөлт саараагүй.

                Ардчилсан хувьсгалаар Монгол Улс ил далд сая хүний хохирол амсчээ гэсэн тооцоо харагдахгүй гэх газаргүй бишүү. Дээрх тоотой тоогүй хүн амын хохирол эрс өссөн нь нүднээ илт байсан зүйл.

                Хулганы хамраас цус гаргаагүй нь үнэн байх. Улсын баатар Э.Бат-Үүл үхэр огдой чавхдаад л гүйж явав гэж. Үгээ олж мөөр гэмээр юм манай улс төрд амны уншлага, ухаангүй сурталчилгаа болоод явдгийн жишээ нь демографийн асуудлыг ор тас мартчихаад хулгана ярьдаг явдал. 

                3-н сая дахь иргэн төрсөн далимаар Монгол Улс демографийн асуудлаа бага сага ч болов ярих ёстой байлаа. Том бага аль ч улсад хүн амын асуудал нь стратегийн төвшинд тавигддаг юм. Гэтэл ярьсангүй. Хүн ам 3-н сая хүрлээ гэхээр албан шаалтаар худлаа маасагнаж гүйсэн Ц.Элбэгдорж гэхэд өнгөрсөн жил баахан мөнгө зарж Хятадын Синьзяны ховог сайрынхэдэн торгуудыг л тойглож өнгөрлөө бололтой мэдээлэл байна. Худал гэхээсээ урьдаар шалгаж нягталж үзээрэй. Монгол угсаатны асуудал энд энэхүү Монгол Улсад шийдэгдэнэ шүү. Шийдэгдэхдээ түүхэн аугаа тэнгэрлиг арга замаар шийдэгдэнэ.

ЭХ ОРОН, ЭХ ОРОНЧИД

                 Сүүлийн жилүүдэд "эх орон", "эх оронч" гэдэг үг хараалын үг болоод хэн хүн хэлэхээс ч цэрвэж байна. Нийгмийн хөдөлгөөний санаачлагч, оролцогчдын эсрэг олон жил чиглэсэн зорилгоор явуулсан сурталчилгааны үр дүн ингэж гарлаа.

                   Ц.Элбэгдорж бичиж байна: "Хувь хүний баатарлаг тэмцэл, бодлогын шүүмжлэлийн ард мэргэн хүний хэлснээр "хувийнх нь жижиг сонирхол нуугддаг"" гэж.
                  Ц.Элбэгдоржийн "мэргэн хүн" нь Баабар гэж бага ангийн хүүхэд ч мэдэж байгаа. Таарсан таар шуудайнууд гэдэг шиг Монголын нийгмийн өмдтэй бурхан нь Баабар. Бомбо гэж даруй танихгүй аваас хэцүүдэнэ дээ энэ улс.
                  Хувийнхаа жижиг сонирхолоор баатарлаг тэмцээд, бодлогыг шүүмжлээд, цаазын хэмжээний ял заалгаад байдаггүй л юм даа. Тэмцээгүй, шүүмжлээгүйн үр дүн нь өрөнд баригдсан Монгол. Төлбөрийн чадвартай болохын тулд цаашид тэмцэх, шүүмжлэх шаардлага зайлшгүй тулгарна.
                 Одоохондоо эх орон байна. Иргэд нь байна. Эх орныхоо төлөө иргэд нь тэмцэх ёстой. Эсбөгөөс хожимдох осолтой нь илт нөхцөл байдал нүүрлээд байна. Шийдлийн гэх бачимдсан ЗГ( Засгийн газар), шинэ ЕС( Ерөнхий сайд)-ын нүдэнд минерал баялаг, уул уурхайгаас өөр юм харагдахгүй нь мэдээж ба хямралын далимаар Монгол орны газар нутаг, байгаль орчныг зандалчлан самраад сарны гадаргуу болгох чиг шугам тодорлоо.

ҮНДЭСНИЙ НЭГЭН ЗАНШИЛ

               Ардын аж ахуйтны үе юм даа. Манайд бараг 2 метр урт том цахиур буу байх. Хавар намар хотонд чоно эргээд байхул орой бүрэнхийгээр түүнийг нэг панхийлгэждөхиө өгнө. Дарь, хорголж бэлтгэхээс өгсүүлээд цэнэглэх хүртэл бөөн ажил болно. Эцэст гох дармагц гал манасхийн утаа дэгдэж, тэнгэр ниргэх мэт дуу нь хавь ойрын уул хаданд цуурайтан нүргэлнэ. Хэр баргийн зүрх зоригтой боохойнууд ч сэрэмж авдаг байсан байх. Манай хотонд чоно орсон тохиолдлыг би санахгүй байна.
                   1921 оны Ардын хувьсгал нь газарзүйн хувьд завсрын бүсийн Монгол орны байгаль орчин нэн эмзэг хэврэг болохыг эхний мөчөөс анхааруулсан байдаг. 1990 оны Ардчилсан хувьсгалын нэг лоозон ч байгаль орчны асуудалд чиглэж байлаа. Гэтэл капиталист анхны хуримтлалын аймшигт шуурга нүүрлэж Монгол орны хөрсийг орвонгоор нь урвуулж, ой хээрийг түймэрдэн устгаж, ан амьтныг хүйс тэмтрэн хядаж дуусгаад байна. Одоо үлдсэнийг авран хамгаалах нь үндэстэн оршихуйн амин чухал зорилт боллоо.
               Энэ нөхцөлд наад зах нь урт нэртэй хуулийг цуцлуулахгүйн төлөө хэдэн нөхөд Монгол заншлаар хотны захад буу тавьсан ухаантай болсон юмуу даа. Тэдэнд цаазын хэмжээний ял өгөөд дээд шатны шүүх эрхбиш арай хөнгөлсөн байдалтай. Ямар юмных нь зандалчлах байхав, заншлын дотор л хийсэн үйл. Өнөөгийн шүүх цагдаа үүнийг ойлгохгүй байх нь аргагүй.
             Харин эх орон гэж хэн хүний төрсөн өссөн газар нутгаас өөр юм бишийг хаана хаанаа ойлгох ёстой. Хотожсон шалтгаанаар хүмүүсийн сэтгэл зүрхэнд эх орон, төрсөн бууц, өссөн уул тал, хонио хариулж, адуугаа манасан гүвээ дов гэдэг ойлголт сарнин замхарч байна. Эх орон гэдэг ойлголтыг Ц.Элбэгдорж ихэд бузар муухай доромж өнгө аясаар сая хэлж бичээд үүнийгээ Сэтгэлгээний хувьсгал гэж үзсэн байна. Тиймээс Монгол Улсын Ерөнхийлөгч гэгчийг энэ асуудлаар харалтгүй.
            Харин Монгол Улсын Дээд шүүх одоохондоо хараахан гэмт хэрэг болчихоогүй эх оронч гэдэг ойлголтоор асуудалд хандаж, Ц.Мөнхбаяр нарын буу тавьсан хэргийг дахин хянаж, хэлтрүүлэн үзэхийг иргэн миний биегуйж хүсэх байна. Алтны хэдэн компани, лиценз эзэмшигчдийг эс тооцвол Монголын олон нийтийн үгүй ядахдаа энгийн олонхи гол усны эх булгийг хамгаалагч Ц.Мөнхбаяр нарын асуудлыг тэдний талд шийдүүлэхийн төлөө байна. Ерөнхий сайд мессежээрээ санал асуулга явуулаад үзэж болох.

Орчин үед хамгийн үнэтэй ашигт малтмал ганцхан болсон. Энэ нь ундны цэнгэг ус. Орчин үеийн философид ганцхан шинэ баримтлал бий болсон. Байгалийг ашиглахдаа бус, шүтэхдээ гэж.

Continue reading →